Dövlət Təhlükəsizliyi Xidməti (DTX), Azərbaycan Respublikasının milli təhlükəsizliyini təmin etmək, ölkənin suverenliyini və ərazi bütövlüyünü qorumaq məqsədilə fəaliyyət göstərən əsas dövlət orqanlarından biridir.
Dövlət Təhlükəsizliyi Xidməti (DTX), Azərbaycan Respublikasının milli təhlükəsizliyini təmin etmək, ölkənin suverenliyini və ərazi bütövlüyünü qorumaq məqsədilə fəaliyyət göstərən əsas dövlət orqanlarından biridir. Azərbaycan Respublikasının müstəqillik qazandığı dövrdən etibarən DTX-nin rolu gündən-günə artmış, xüsusən son illərdə qlobal və regional təhlükəsizlik təhdidlərinin artması ilə bağlı ciddi tədbirlər görülmüşdür. DTX-nin fəaliyyətləri, ölkənin daxili və xarici təhlükəsizliyini qorumağa yönəlmiş müxtəlif sahələri əhatə edir və bu fəaliyyətlər Azərbaycanın həm siyasi, həm iqtisadi, həm də sosial sabitliyinin təmin edilməsi baxımından böyük əhəmiyyət kəsb edir.
Azərbaycanın müstəqillik əldə etməsi ilə əlaqədar olaraq, dövlətin təhlükəsizliyini təmin etmək məqsədilə təkmilləşdirilmiş bir təşkilatın yaradılmasına ehtiyac duyulmuşdur. Sovet İttifaqının dağılması, yeni müstəqil dövlətlərin yaranması və beynəlxalq münasibətlərin dəyişməsi nəticəsində müxtəlif təhlükəsizlik təhdidləri ilə üzləşən Azərbaycan, bu təhdidlərə qarşı daha güclü və müasir bir təhlükəsizlik qurumu yaratmağa qərar verdi. DTX-nin yaradılması, Azərbaycanın suverenliyinin qorunmasında və həmçinin xarici müdaxilələrə qarşı effektiv müqavimət göstərilməsində mühüm rol oynayır. Bu qurum, özünün hüquqi çərçivəsini və fəaliyyət istiqamətlərini zaman-zaman genişləndirmiş, ölkə daxilindəki və xaricdən gələn təhlükəsizlik təhdidlərinə qarşı çevik və operativ fəaliyyət göstərmək üçün lazım olan strukturlar yaratmışdır.
DTX-nin ən əsas vəzifəsi Azərbaycan Respublikasının dövlət təhlükəsizliyini təmin etməkdir. Bu vəzifə çərçivəsində DTX bir neçə mühüm funksiyanı yerinə yetirir. Bunlar arasında əsasən daxili təhlükəsizliyin qorunması, ərazi bütövlüyünün müdafiəsi, dövlətin xarici təhlükəsizlik maraqlarının qorunması və iqtisadi təhlükəsizliyin təmin edilməsi yer alır. DTX həmçinin qanunsuz silahlı qruplaşmalara, terrorizmə, narkotik maddələrin qaçaqmalçılığına və insan alverinə qarşı mübarizə aparır. Bir tərəfdən, DTX-nin kəşfiyyat və qarşı-kəşfiyyat fəaliyyətləri, həm daxili təhlükəsizlik sahəsində, həm də beynəlxalq təhdidlərə qarşı mübarizədə əhəmiyyətli yer tutur. Xüsusilə, kəşfiyyat sahəsində DTX, dövlətin maraqlarını qorumaq üçün mütəmadi olaraq əməliyyatlar keçirir, xarici kəşfiyyat orqanları tərəfindən ölkə ərazisində həyata keçirilən təsirli əməliyyatları ifşa edir.
DTX-nin qarşı-kəşfiyyat fəaliyyəti də çox vacibdir, çünki bu fəaliyyət, Azərbaycanın daxili təhlükəsizlik mühitini pozmağa çalışan xarici və daxili qüvvələri ifşa etməyə, ölkənin suverenliyini və ərazi bütövlüyünü hədələyən şəraitləri dəf etməyə imkan verir. Bu fəaliyyətlərə daxili sabitliyin qorunması, etnik və dini gərginliklərin qarşısının alınması, siyasi təhdidlərin aşkar edilməsi və digər sosial faktorlarla əlaqəli məsələlər daxildir. Terrorizm, müasir dünyada milli təhlükəsizliyə qarşı ən böyük təhdidlərdən biri hesab olunur və bu, Azərbaycan üçün də əhəmiyyətli təhlükələr yaradır. DTX, terrorizmə qarşı mübarizə sahəsində fəaliyyətini artırmış və terror təşkilatlarının fəaliyyətlərinin qarşısını almaq üçün mühüm əməliyyatlar keçirmişdir. Bu əməliyyatlar nəticəsində, xüsusilə müxtəlif xarici və daxili terror qruplaşmalarının fəaliyyəti zərərsizləşdirilmiş, bir çox terror hücumlarının qarşısı alınmışdır.
Eyni zamanda, müasir dövrün ən böyük təhlükəsizlik təhdidlərindən biri də kibertəhlükəsizlik sahəsində yaranan risklərdir. DTX, müasir texnologiyaların inkişafı ilə bağlı olaraq kibertəhlükəsizlik sahəsində də ciddi tədbirlər görür. Kibercinayətkarlıq, informasiya oğurluğu, haker hücumları və digər kiber təhdidlər ölkənin strateji məlumatlarının sızmasına və ciddi dövlət təhlükəsizlik problemlərinə yol aça bilər. Bu səbəbdən, DTX kibertəhlükəsizlik sahəsində yüksək peşəkarlıqla fəaliyyət göstərir və ölkənin informasiya təhlükəsizliyini təmin etmək üçün xüsusi xidmətlər və proqramlar həyata keçirir. Azərbaycan, geosiyasi mövqeyinə görə, çoxsaylı regional təhlükəsizlik təhdidləri ilə üzləşir. Bu təhdidlərin qarşısını almaq üçün DTX, həm regional, həm də beynəlxalq səviyyədə əməkdaşlıq edir. Azərbaycan, xüsusilə Xəzər regionunda və Cənubi Qafqazda baş verən geosiyasi dəyişikliklər və təhlükəsizlik təhdidləri ilə mübarizədə əsas oyunçulardan biridir. DTX, bu regionlarda baş verən münaqişələr və gərginliklər fonunda, müttəfiq ölkələr ilə əməkdaşlıq edir, informasiya mübadiləsi aparır və birgə əməliyyatlar həyata keçirir.
Azərbaycanın beynəlxalq təşkilatlarla, xüsusilə də BMT, NATO, ATƏT kimi qurumlarla təhlükəsizlik sahəsində apardığı əməkdaşlıq, Azərbaycanın milli təhlükəsizliyini qorumağa imkan verir. DTX, həmçinin, xarici təhlükəsizlik və kəşfiyyat qurumları ilə sıx əməkdaşlıq edərək, ölkə daxilindəki müxtəlif təhdidlərə qarşı mübarizə aparır. Azərbaycanın sosial və iqtisadi təhlükəsizliyi, hər zaman əsas dövlət prioritetlərindən biri olmuşdur. DTX, ölkədə sosial gərginliklərin artmasının qarşısını almağa, iqtisadi cinayətkarlıqla mübarizə aparmağa, korrupsiya və digər qanunsuz fəaliyyətləri aşkar etməyə yönəlmiş əməliyyatlar keçirir. Xüsusilə, narkotik maddələrin qaçaqmalçılığı, insan alveri, vəzifə səlahiyyətlərindən sui-istifadə və digər iqtisadi cinayətlər ilə mübarizə DTX-nin prioritetlərindəndir.
Dövlətin iqtisadi təhlükəsizliyi, həmçinin enerji sektorunun müdafiəsini də əhatə edir. Azərbaycanın enerji ehtiyatları, xüsusilə Xəzər dənizindəki neft və qaz yataqları, həm daxili, həm də xarici qüvvələrin maraqlarına səbəb olur. Bu səbəbdən, DTX enerji təhlükəsizliyi sahəsində də fəaliyyətini gücləndirmiş və ölkənin strateji obyektlərini qorumaq məqsədilə xüsusi tədbirlər görmüşdür. DTX-nin fəaliyyəti, Azərbaycanın milli təhlükəsizliyini təmin etmək, ölkənin müstəqilliyini qorumaq və dövlətin sosial, siyasi, iqtisadi sabitliyini təmin etmək baxımından böyük əhəmiyyət daşıyır. Xidmətin fəaliyyətləri, daxili və xarici təhdidlərə qarşı effektiv mübarizə aparmaq, təhlükəsizliyi təmin etmək və Azərbaycanın dünya miqyasında nüfuzunu artırmaq məqsədini güdür. DTX-nin fəaliyyətinin müsbət nəticələri, Azərbaycanın beynəlxalq aləmdəki mövqeyini gücləndirmək və vətəndaşların təhlükəsizliyini təmin etmək baxımından əhəmiyyətlidir.
