Azərbaycanın xarici siyasəti, müstəqilliyini bərpa etdikdən sonra, ölkənin beynəlxalq arenada mövqeyini müəyyənləşdirən və ölkənin gələcəyini formalaşdıran ən vacib istiqamətlərdən biridir.
Azərbaycanın xarici siyasəti, müstəqilliyini bərpa etdikdən sonra, ölkənin beynəlxalq arenada mövqeyini müəyyənləşdirən və ölkənin gələcəyini formalaşdıran ən vacib istiqamətlərdən biridir. 1991-ci ildə müstəqilliyini bərpa etdikdən sonra Azərbaycan, müxtəlif geosiyasi və geoiqtisadi reallıqlar çərçivəsində öz xarici siyasətini inkişaf etdirmiş və dünya ölkələri ilə münasibətlərini qurmuşdur. Bu siyasət, Azərbaycanın ərazi bütövlüyü, iqtisadi inkişafı, təhlükəsizliyi və regionda sabitliyin təmin olunması kimi əsas prioritetləri əhatə edir.
Azərbaycanın xarici siyasəti bir neçə əsas prinsipə dayanır: Azərbaycanın xarici siyasətinin əsas prioritetlərindən biri müstəqilliyin və suverenliyin qorunmasıdır. Azərbaycan, beynəlxalq münasibətlərdə müstəqil bir dövlət olaraq, öz maraqlarını müdafiə edir və heç bir xarici qüvvənin təsiri altında olmamağa çalışır. Azərbaycanın xarici siyasətinin əsas prinsiplərindən biri ərazi bütövlüyünün qorunmasıdır. Bu prinsip xüsusilə Qarabağ münaqişəsinin və Azərbaycanın digər işğal olunmuş ərazilərinin azad edilməsi məsələsinin həlli ilə əlaqəlidir. Azərbaycan, beynəlxalq hüquq çərçivəsində ərazi bütövlüyünü qorumağa davam edir.
Azərbaycan, öz ərazi bütövlüyünü qorumaqla yanaşı, terrorizm və ekstremizmlə mübarizə aparan beynəlxalq əməkdaşlıqda fəal iştirak edir. Azərbaycan, regional və qlobal miqyasda terrorçuluq və ekstremizmin qarşısını almaq üçün beynəlxalq təşkilatlarla sıx əməkdaşlıq edir. Azərbaycan xarici siyasətində balanslı və çoxtərəfli yanaşma tətbiq edir. Bu yanaşma, Azərbaycanın həm Qərb, həm də Şərq ölkələri ilə münasibətlərini inkişaf etdirməsinə imkan verir. Azərbaycan, beynəlxalq münaqişələrdə neytral qalmaqla yanaşı, həm də dünya gücləri ilə dostluq və əməkdaşlıq münasibətlərini davam etdirir.
Azərbaycanın xarici siyasəti, regional və beynəlxalq təhlükəsizliyi, iqtisadi inkişafı və diplomatik əlaqələri nəzərə alaraq müxtəlif strateji yönümlərə malikdir. Bu istiqamətlərin hər biri Azərbaycanın beynəlxalq münasibətlərdəki rolunu gücləndirmək və ölkənin maraqlarını qorumaq məqsədini güdür. Azərbaycan və Türkiyə arasında olan əlaqələr çox dərin və çoxşaxəlidir. Bu iki ölkə arasında dil, mədəniyyət, tarix və dini yaxınlıq mövcuddur. Həmçinin, bu əlaqələr hərbi, iqtisadi və siyasi sahələrdə də möhkəmdir. Türkiyə, Azərbaycanın müstəqilliyini dəstəkləyən və Qarabağ münaqişəsi ilə bağlı Azərbaycanın mövqeyini açıq şəkildə dəstəkləyən ən yaxın müttəfiqlərindən biridir. Həmçinin, Azərbaycan və Türkiyə enerji və nəqliyyat sahələrində də bir çox strateji layihələr həyata keçirirlər, o cümlədən TANAP (Trans-Anadolu Təbiq Qaz Kəməri) və BTEP (Bakı-Tbilisi-Ərzurum Boru Kəməri) layihələri.
Azərbaycan və Rusiya arasında çoxəsrlik tarixə malik münasibətlər mövcuddur. Hər iki ölkə arasında iqtisadi, enerji və təhlükəsizlik sahələrində yaxın əməkdaşlıq mövcuddur. Lakin, bu əlaqələrdə bəzən gərginliklər də yaranmışdır, xüsusilə Qarabağ münaqişəsinin həlli ilə bağlı Rusiya ilə Azərbaycanın mövqeləri fərqli idi. Lakin, ümumilikdə, Rusiya, Azərbaycanın strateji tərəfdaşı və qonşusudur, və bu əlaqələr hərtərəfli inkişaf edir.
Azərbaycanın xarici siyasətində Avropa İttifaqı (Aİ) və ABŞ ilə münasibətlər də mühüm rol oynayır. Azərbaycanın Qərb ölkələri ilə iqtisadi əlaqələri getdikcə güclənməkdədir. Enerji təhlükəsizliyi sahəsində Azərbaycan, Avropa İttifaqı üçün mühüm tərəfdaşdır. Həmçinin, Azərbaycanın Qərb ölkələri ilə təhsil, mədəniyyət, ticarət və səhiyyə sahələrində əməkdaşlığı davam edir. Aİ ilə Azərbaycan arasında imzalanmış "Tərəfdaşlıq və Əməkdaşlıq Sazişi" ölkənin Qərb ilə əlaqələrini inkişaf etdirir.
Azərbaycan, həmçinin BMT, ATƏT, İslam Əməkdaşlıq Təşkilatı (İƏT), Türkdilli Dövlətlərin Əməkdaşlıq Şurası (TDƏŞ), Avropa Şurası və digər beynəlxalq təşkilatlarla sıx əməkdaşlıq edir. Azərbaycan, beynəlxalq hüququn, təhlükəsizliyin və sabitliyin qorunması, münaqişələrin həlli və inkişaf məqsədilə bu təşkilatlarda fəal iştirak edir.
Azərbaycanın xarici siyasətinin mühüm aspektlərindən biri də Cənubi Qafqazdakı regional əməkdaşlıqdır. Azərbaycan, Gürcüstan və Türkiyə ilə birlikdə "Cənubi Qafqaz üçlüyü" çərçivəsində əməkdaşlıq edir. Bu üç ölkə regional iqtisadi layihələrdə və təhlükəsizlik məsələlərində birgə fəaliyyət göstərirlər. Azərbaycanın, Ermənistan ilə münasibətləri isə, Qarabağ münaqişəsinin davam etməsi səbəbindən hələ də gərgin olaraq qalır, lakin 2020-ci ilin İkinci Qarabağ müharibəsindən sonra sülh prosesi ilə bağlı dialoq imkanları artıb.
Azərbaycan, zəngin enerji resurslarına malik bir ölkə olaraq, enerji diplomatiyasını öz xarici siyasətinin mərkəzində tutur. Azərbaycanın Xəzər dənizindəki neft və qaz ehtiyatları, həm regional, həm də qlobal miqyasda əhəmiyyətli bir yer tutur. Bu resurslar vasitəsilə Azərbaycan, enerji təhlükəsizliyi və nəqliyyatı məsələlərində önəmli bir rol oynayır. TANAP və TAP kimi enerji layihələri, Azərbaycanın Avropa bazarlarına qaz ixrac etməsinə imkan verir və Avropanın enerji təhlükəsizliyini təmin etməkdə mühüm rol oynayır.
Azərbaycanın xarici siyasəti, ölkənin müstəqilliyini qorumaq, ərazi bütövlüyünü bərpa etmək, iqtisadi inkişafı təmin etmək və beynəlxalq aləmdə mövqeyini gücləndirmək məqsədi güdür. Azərbaycanın bu sahədəki uğurları, balanslı və çoxşaxəli yanaşmalarının nəticəsidir. Azərbaycanın xarici siyasətinin əsas prinsipləri, ölkənin təhlükəsizliyini, inkişafını və beynəlxalq nüfuzunu təmin etmək üçün vacib bir zəmin yaradır.
